Rozwód to jedno z najtrudniejszych doświadczeń życiowych, które wykracza poza emocjonalne aspekty rozpadu związku. W wielu przypadkach pojawia się również konieczność uregulowania kwestii finansowych między byłymi małżonkami. Wśród tych zagadnień znajdują się alimenty na byłego małżonka. Jest to temat, który budzi wiele pytań i kontrowersji.

Podstawy prawne obowiązku alimentacyjnego

Polskie prawo rodzinne przewiduje możliwość przyznania alimentów na rzecz byłego małżonka, jednak ich uzyskanie zależy od spełnienia określonych przesłanek. Bardzo duże znaczenie ma fakt, czy wina za rozkład pożycia została orzeczona przez sąd. To ona bowiem wpływa na zakres i czas trwania obowiązku alimentacyjnego. Gdy rozwód nastąpił z wyłącznej winy jednego z małżonków, strona niewinna może domagać się alimentów, jeśli znajdzie się w niedostatku.

Jeśli jednak rozwód został orzeczony bez orzekania o winie lub za zgodą obu stron, możliwość przyznania alimentów jest ograniczona do sytuacji, w których jeden z małżonków popadnie w stan niedostatku. Co ważne, alimenty nie mogą być przyznane automatycznie – ich uzyskanie wymaga wniesienia odpowiedniego pozwu i udowodnienia zasadności roszczenia.

Niedostatek – co to oznacza?

Pojęcie niedostatku w prawie rodzinnym nie oznacza jedynie całkowitego braku środków do życia. To również brak możliwości  zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb. Sądy każdorazowo badają, czy były małżonek podjął starania o poprawę swojej sytuacji materialnej. W przypadku, gdy rozwód orzeczono z winy jednego małżonka, jego obowiązek alimentacyjny może mieć szerszy zakres. Alimenty mogą być wtedy przyznane nie tylko na zaspokojenie podstawowych potrzeb, ale również na utrzymanie dotychczasowego standardu życia przez małżonka niewinnego.

Jak długo można otrzymywać alimenty?

Czas trwania obowiązku alimentacyjnego zależy od wielu czynników. W przypadku rozwodów bez orzekania o winie, obowiązek ten wygasa z upływem pięciu lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.  Wyjątkiem jest to, gdy sąd na wniosek zainteresowanego zdecyduje o jego przedłużeniu. Natomiast w sytuacjach, gdy jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego, czas trwania obowiązku alimentacyjnego nie jest ustawowo ograniczony, choć w praktyce może zostać zakończony np. w momencie, gdy uprawniony zawrze nowy związek małżeński.

Czy alimenty są zawsze zasadne?

Obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka nie jest narzędziem do wyrównywania różnic majątkowych ani rekompensatą za doznane krzywdy w trakcie małżeństwa. Sądy starają się zachować równowagę między interesami obu stron. Oznacza to, że alimenty nie mogą nadmiernie obciążać osoby zobowiązanej. Przy ich ustalaniu brane są pod uwagę zarówno potrzeby uprawnionego, jak i możliwości finansowe zobowiązanego.

Warto również zauważyć, że obowiązek alimentacyjny może zostać uchylony, jeśli uprawniony dopuści się nadużycia swoich praw, np. celowo unika pracy, aby utrzymać alimenty na dotychczasowym poziomie.