Dziedziczenie to temat, który z reguły budzi wiele emocji i nie zawsze oznacza tylko korzyści materialne. W Polsce proces przejmowania spadku może wiązać się nie tylko z majątkiem, ale również z długami zmarłego. Często stajemy przed trudnym wyborem – przyjąć spadek, ryzykując konieczność spłaty długów, czy może z niego zrezygnować? W tym artykule przyjrzymy się możliwościom działania, jakie oferuje polskie prawo w przypadku dziedziczenia spadku obciążonego długami.

Co to jest spadek z długami?

Spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych, które przechodzą na spadkobierców po śmierci spadkodawcy. Obejmuje zarówno aktywa, takie jak: nieruchomości, samochody, konta bankowe, jak i pasywa, czyli zobowiązania finansowe. W sytuacji, gdy długi przewyższają wartość aktywów, możemy mówić o spadku „z długami”. Dla spadkobierców, którzy mogą nie być świadomi pełnego zakresu zobowiązań zmarłego, przejęcie spadku może być ryzykowne.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Jednym z rozwiązań, które chroni spadkobierców przed pełną odpowiedzialnością za długi zmarłego, jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości wartości otrzymanego majątku. Innymi słowy, jeśli długi przewyższają majątek, spadkobierca nie będzie musiał pokrywać tej różnicy z własnych środków.

W ramach tej procedury konieczne jest sporządzenie spisu inwentarza, który określa wartość aktywów i pasywów spadkowych. Spis taki może być sporządzony przez komornika na wniosek spadkobiercy lub samego spadkobiercy, który wówczas składa oświadczenie o stanie majątku zmarłego.

Przyjęcie spadku wprost

Drugą możliwością jest przyjęcie spadku wprost, czyli bez ograniczenia odpowiedzialności za długi. W takim przypadku spadkobierca przejmuje zarówno majątek, jak i pełną odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania spadkodawcy, nawet jeśli długi przewyższają wartość dziedziczonego majątku. To ryzykowne rozwiązanie, które zaleca się tylko wtedy, gdy spadkobierca jest pewny, że długi są niewielkie lub majątek jest na tyle duży, że z nadwyżką pokryje zobowiązania.

Odrzucenie spadku

Jeśli spadek jest obciążony długami, które przewyższają wartość majątku, rozsądnym wyjściem może być jego odrzucenie. Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca rezygnuje z wszelkich praw i obowiązków związanych z dziedziczeniem. Wówczas, z punktu widzenia prawa, traktowany jest tak, jakby nigdy nie został powołany do dziedziczenia.

Decyzję o odrzuceniu spadku można podjąć w ciągu sześciu miesięcy od momentu, w którym spadkobierca dowiedział się o nabyciu spadku. Odrzucenie spadku odbywa się przed sądem lub u notariusza. Warto pamiętać, że w przypadku odrzucenia spadku, prawo do dziedziczenia przechodzi na kolejnych spadkobierców – mogą to być dzieci spadkobiercy lub dalsi krewni, którzy również mogą podjąć decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Skutki braku działania

Jeśli spadkobierca nie złoży żadnego oświadczenia w ciągu sześciu miesięcy od momentu dowiedzenia się o spadku, zgodnie z polskim prawem, przyjmuje się, że dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. To oznacza, że nie poniesie on odpowiedzialności za długi przewyższające wartość majątku. Stanowi to pewne zabezpieczenie przed nieświadomym przyjęciem zadłużonego spadku.

Dziedziczenie przez dzieci i osoby niepełnoletnie

W przypadku, gdy spadek ma być dziedziczony przez dzieci, szczególne znaczenie ma fakt, że te które nie ukończyły 18 lat, z mocy prawa dziedziczą spadek z dobrodziejstwem inwentarza. To dodatkowe zabezpieczenie przed sytuacją, w której małoletni spadkobierca mógłby zostać obciążony długami, o których nie miał wiedzy. W przypadku dzieci, rodzice lub opiekunowie prawni składają odpowiednie oświadczenie w ich imieniu.